ثبت وقايع و حوادث و شرايط بهره‌برداري

1ـ ثبت و يادداشت تمام امور اوضاع بايد دقيق و صحيح و فوري انجام گيرد و در فرم هاي مربوط وارد گردد يادداشتها بايد تاريخ داشته و ساعت وقوع يا انجام امور ثبت گردد و در مواردي كه وقت حادثه و يا اتفاق مشخص نيست وقتي را كه اولين بار جلب توجه كرده يادداشت شود.

2ـ ثبت زمان بر اساس 24 ساعت بوده و از نصف شب ساعت 00: 00 شروع و به نصف شب و روز بعد ساعت 24.00 ختم مي‌گردد.

مثلاً پنجاه و دو دقيقه بعد از نصف شب چنين است 00.52 ثبت عمليات سيستم، از جمله مواردي كه بايد ثبت شوند عبارت است:

الف ) تمام دستورات و عملكرد گروه‌ها كه وارد يا خارج مي‌شوند. با مشخصات گروه مربوطه.

ب ) تمام دستورات و پيام‌هاي كه توسط مركز كنترل دسپاچينگ اعلام مي‌گردد با ذكر مشخصات

پ ) باز و بستن كليدهاي و سكسيونرها با ذكر دليل يا علت آن.

ت ) دريافت  يا صدور تضمين هاي حفاظتي يا حفاظت فوري و يا كارتهاي خطر.

ث ) هر گونه موفقيت با كار در نزديكي يا روي دستگاههاي برقدار همراه با نوع كار قبلاً بايستي طبق برنامه و با موافقت و هماهنگي مركز كنترل ديسپاچينگ باشد.

ج ) در خواستهاي انجام نشده.

چ ) هر گونه اختلال يا قطعي در سرويس برق يا كم كردن اجباري برق با دلائل مربوط

ح ) گزارشهاي وضع هوا در نقاط مختلف منطقه

 خ) هر گونه عيب و نقص مشاهده شده، يا گزارش شده در دستگاهها و وسائل

د ) هر گونه وسيله‌اي كه جهت تعمير يا بعلل ديگر از مدار خارج مي‌شود و همچنين وقتي كه دوباره آماده و در مدار قرار مي‌گيرد.

ذ ) اشتباهات عملياتي

ر ) تعويض نوبتكاران مطابق با قوانين مربوط

ز ) بازرسي دوره‌اي ايستگاه

هـ ) وقايعي كه طبق مقررات ديگر بايد ثبت گردد.

شرايط تعويض شيفت:

1ـ هنگام تعويض اپراتوري كه مي‌خواهد شيفت را ترك كند بايد:

الف ) گزارشي با شرح كافي براي آشنا نمودن اپراتوري كه سر خدمت مي‌آيد با تمام اوضاع ايستگاه و تضمين‌هاي حفاظتي و حفاظت فوري كارتهاي اخطار و احتياط و موارد لازمي كه بايد در حين تعويض به اطلاع اپراتور جديد برسد تهيه نمايد و زمان تعويض شيفت را بايد گزارش و امضاء نمايد. كه خلاصه اين گزارش در دفتر ثبت روزانه ايستگاه بايد وارد گردد.

ب ) اپراتور شيفت بايد شخصاً توجه اپراتور جديد را به هر نوع موضوع مهم و حياتي جلب نموده و توضيح كافي داده و اگر لازم باشد براي درك بيشتر محلهاي مورد نظر را به او نشان دهد.

ج ) امور ثبت شده را در پايان با ذكر تاريخ و ساعت امضاء نمايد.

هنگام تعويض شيفت اپراتوري كه سر خدمت مي‌آيد بايد:

الف ) گزارش خلاصه اوضاع را كه توسط اپراتور قبلي تهيه و امضاء شده مطالعه و امضاء شده مطالعه نمايد.

ب ) هر جا از ايستگاه را كه به نظر خودش يا اپراتور قبلي لازم باشد بازرسي نمايد.

3) تشريفات تعويض شيفت موقعي كامل است كه اپراتور جديد گزارش اوضاع و احوال ثبت شده و ساير توضيحات ديگر را براي به عهده گرفتن شيفت كافي دانست و قبول نمايد، در اين صورت بايد گزارش را امضاء نمود و زمان تحويل گرفتن را در گزارش ثبت نمايد.

4) تا قبل از امضاء خلاصه گزارش و تحويل گرفتن كار ـ اپراتور جديد بايد هيچگونه عمل قطع و وصل انجام ندهد و هيچگونه اطلاع و پيام تلفني با خارج، مبادله ننمايد، مگر اين كه با دستور و راهنمايي اپراتوري كه در سر نوبت هست. (اپراتور وقت)

5 ) اپراتور نبايد بدون اطلاع و اجازه مقام مسئول جابجايي در شيفت انجام دهد.

6) در صورتيكه يكي از اپراتورهاي قبلي تشخيص دهد كه نوبت‌كار جديد براي انجام امور ايستگاه به طور ايمن و بهره‌ وضع مناسب ندارد بايد از تحويل شيفت خود امتناع كرده و فوراً مراتب را به مسئول ايستگاه يا مقام مسئول اطلاع داده و كسب تكليف نمايد.

7) كمك از اپراتوري كه سر خدمت نيست:

اگر اشكالاتي پيش آيد و اپراتور نوبتهاي ديگر در ايستگاه باشد در صورت تقاضاي اپراتور سر خدمت بايد به او كمك نمايد.

دستورالعملها:

مقدمه:

با رشد دائمي مصرف و به موازات آن با افزايش قدرت توليد و گسترش شبكه‌ انتقال ضوابط و سياستهاي بهره‌برداري نيز تا حدي تغيير مي‌كند با لطبع دستورالعملهاي ثابت بهره‌برداري كه خط مشي بهره برداري سياستهاي اجرايي و همچنين چارچوب في‌ما بين كادر مستقر در مركز كنترل قسمت برنامه‌ريزي و مطالعات سيستم ديسپاچينگ ملي ـ مراكز ديسپاچينگ مناطق و پرسنل بهره‌برداري پستها و نيروگاهها را تعيين مي‌كند كه هر گونه تغيير يا اصلاح دستورالعملهاي موجود با صدور دستورالعملهاي جديد كتبا از طريق مديريت ديسپاچينگ و مخابرات شركت توانير يا سازمان برق ايران به يگانهاي زيربط ابلاغ خواهد شد.

مسئولين پستها و نيروگاهها موظفند اين دستورالعملها را در اختيار پرسنل بهره برداري قرار داد و اصلاحات و تغييرات بعدي را نيز به همه كاركنان زيربط ابلاغ نمايد. پرسنل بهره‌برداري موظفند از مفاد كليه دستورالعملها با اطلاع بوده و در صورت برخورد با هر گونه ابهام در تفسير آنها مي‌توان مراتب را از طرف واحد مربوط به سازمان برق ايران اطلاع داد و احياناً توضيحات تكميلي را دريافت دارند.

تعيين حوزه عملياتي ـ وظايف و تقسيم مسئوليتها در كار بهره برداري شبكه:

هدف از تدوين دستورالعملها، تعيين حوزه عملياتي، حدود مسئوليتها و وظايف ديسپاچينگ ملي و مناطق ايستگاهها و نحوه ارتباط بين آنها مي‌باشد.

1ـ حوزه عمليات ديسپاچينگ ملي . مناطق:

ـ كليه نيروگاه و پستها مربوط، پستها و خطوط 230 و 400 كيلو ولت تحت كنترل مستقيم ديسپاچينگ ملي باشد.

ـ كنترل عمليات كليه پستها و خطوط پايين تر از 230 كيلو ولت هر منطقه تحت نظارت ديسپاچينگ آن منطقه مي‌باشد.

حدود وظايف و مسئوليتها:

وظايف و مسئوليتهاي بهره برداري از شبكه پيوست به شرح زير بين قسمت مطالعات سيستم و برنامه ريزي و مراكز كنترل ديسپاچينگ ملي و مناطق و ايستگاهها تقسيم مي‌شود.

1 ـ 2 ) مسئوليتها و وظايف قسمت مطالعات سيستم و برنامه‌ريزي عهده‌دار وظايف ذيل مي باشند.

قسمت مطالعات سيستم و برنامه‌ريزي عهده‌دار وظايف ذيل مي‌باشند.

الف ) پيشي بيني بار مصرفي و برنامه ريزي اقتصاد توليد نيروگاهها

ب ) مطالعه و بررسي امكانات، محدوديتهاي شبكه و تدوين دستورالعملهاي ثابت و موقت بهره برداري

پ ) برنامه ريزي اقتصادي تعميرات و خروجي‌هاي حوزه عمليات ديسپاچينگ ملي.

ت ) نظارت در برنامه ريزي قطعيها و خروجيها در حوزه عمليات ديسپاچينگ ملي

ث ) تهيه و تكثير دياگرامهاي عملياتي ايستگاههاي تحت پوشش ديسپاچينگ مناطق.

ج ) تهيه و جمع‌آوري و تنظيم اطلاعات و آمار بهره‌برداري

چ )نظارت و كنترل بر تهيه اطلاعات و تنظيم فرمهاي آماري ديسپاچينگ

2 ـ 2) مسئوليتها و وظايف مركز كنترل ديسپاچينگ ملي:

مركز كنترل ديسپاچينگ ملي رهبري عمليات را در سيستم بهره پيوسته عهده‌دار مي‌باشد. مسئول شيفت مركز كنترل ديسپاچينگ ملي مستقيماً و يا از طريق مراكز كنترل ديسپاچينگ مناطق در كليه مواقع بخصوص به هنگام بروز حوادث دستوراتي در حدود اختيارات به مسئولين ايستگاهها صادر مي‌نمايد و مسئوليت نهايي عمليات در موارد ذيل بعهده مركز كنترل ديسپاچينگ ملي مي‌باشد.

الف ) كنترل فركانس شبكه بهم پيوسته

ب ) كنترل ولتاژ شبكه تحت پوشش ديسپاچينگ ملي

پ ) تصويب نهايي كليه خروجيها در حوزه تحت كنترل ديسپاچينگ ملي

ت ) كنترل بار كليه خطوط خروجيها موجود در حوزه عملياتي ديسپاچينگ ملي

ث ) بهره‌برداري اقتصادي از منابع توليد

ج ) ارزيابي و تصميم گيري در مورد در خواست خروجيهاي بدون برنامه در همان شيفت در حوزه عمليات ديسپاچينگ ملي.

چ ) نظارت و ايجاد هماهنگي بين مراكز كنترل ديسپاچينگ مناطق

3 ـ 2) مسئوليتها و وظايف مراكز كنترل ديسپاچينگ مناطق

ديسپاچينگ هر منطقه ضمن آگاهي از عمليات خود ملزم به اجراي وظايف از طرف ديسپاچينگ ملي مي‌باشد.

الف ) كنترل ولتاژ  شبكه تحت پوشش ديسپاچينگ مناطق

ب ) تصويب نهايي كليه خروجيها در حوزه تحت كنترل باطلاع ديسپاچينگ ملي

پ ) تهيه گزارش حوادث، قطعيها و خروجيها در حوزه عملياتي شامل واحدهاي توليدي و ايستگاههاي تحت كنترل

ج ) تهيه و جمع آوري كليه اطلاعات و آمار فني منطقه و تكميل و ارسال فرمهاي مورد نياز ديسپاچينگ ملي.

د ) برنامه ريزي قطعيها و خروجيها در حوزه عملياتي ديسپاچينگ مناطق

تبصره 1 ـ كنترل فركانس شبكه‌هاي مجزا تحت نظارت ديسپاچينگ ملي به عهده ديسپاچينگ مناطق مي‌باشد.

2 ـ در صورت جدا شدن قسمتي از شبكه با نظارت ديسپاچينگ ملي به عهده ديسپاچينگ مناطق مي‌باشد.

3 ـ مركز كنترل ديسپاچينگ ملي مي‌تواند در كليه شرايط بهره‌برداري نرمال يا اضطراري كليه يا قسمتي از اختيارات خود را در رابطه با كنترل ايستگاههاي تحت پوشش به مراكز كنترل ديسپاچينگ مناطق تعويض نمايد.

4 ـ 2) مسئوليتها و وظايف ايستگاهها در رابطه با مراكز كنترل:

مسئولين ايستگاهها علاوه بر اجراي دستورالعملهاي داخلي و تعميراتي ملزم به اجراي موارد ذيل مي‌باشد.

الف ) تشخيص و تصميم گيري در مورد مساع بودن شرايط بهره برداري از خطوط  واحدها، ترانسفورماتور و ساير تجهيزات ايستگاه خود با ر نظر گرفتن تنظيمات محدوديتها و عيوب

ب ) اجراي دستورات صادره از طرف مركز كنترل با توجه به بند فوق.

پ ) تنظيم با راكتيو و راكتيو مورد در خواست مركز كنترل بر روي واحدها با حداكثر راندمان ممكن.

ت ) مطلع ساختن برنامه برنامه ريز خروجيها از وضعيت و محدوديتهاي خطوط، واحدها و ساير تجهيزات قبل از تنظيم برنامه خروجي و مسئول شيفت مركز كنترل قبل از اجراي برنامه.

ث ) گزارش كليه حوادث و شرايط غير عادي به مركز كنترل

ج ) گزارش كليه مانورهاي داخلي موثر در بهره‌برداري از شبكه به مركز كنترل قبل از انجام آن

چ ) گزارش نحوه انجام مانورهاي در خواست شده از طرف مركز كنترل قبل از انجام آن

ج ) تهيه اطلاعات فني و تكميلي فرمهاي آماري ديسپاچينگ

3 ـ نحوه ارتباط با مركز كنترل ديسپاچينگ و اجراي صحيح دستورالعملها، نحوه تماس بين مركز كنترل ديسپاچينگ ملي، مراكز كنترل و ديسپاچينگ مناطق و ايستگاه به شرح زير است.

الف ) مركز كنترل ديسپاچينگ ملي مي‌تواند در كليه موارد مستقيماً و يا از طرف مراكز كنترل ديسپاچينگ  مناطق با پستها و نيروگاهها تماس گرفته و دستورات خود را ابلاغ نمايد.

ب ) مراكز كنترل ديسپاچينگ مناطق مي‌توانند با كليه پستها و نيروگاههاي منطقه مربوط تماس و در حدود اختيارات دستورات خود يا پيام ديسپاچينگ ملي را ابلاغ نمايند.

پ ) كليه نيروگاهها بايد جهت كسب تكليف، اعلام وضعيت و يا دريافت برنامه‌هاي خروجي و تعميراتي خود مستقيماً و در صورت عدم ارتباط از طريق ديسپاچينگ مناطق باد ديسپاچينگ ملي تماس برقرار نمايند.

ت ) پستهاي تحت پوشش ديسپاچينگ ملي بايد جهت اعلام وضعيت، كسب تكليف و يا دريافت برنامه‌هاي خروجي و تعميراتي خود از طريق ديسپاچينگ مناطق ديسپاچينگ ملي تماس بگيرند.

لازم به ذكر است كه دستورات صادره از طرف ديسپاچينگ ملي مقدم بر دستورات واصله از طرف ديسپاچينگ هاي مناطق مي‌باشد.

(ثبت آمار و ارقام ايستگاه)

ثبت آمار و ارقام پستها فشار قوي قسمت مهمي از محاسبات را در بهره‌برداري از سيستم‌هاي توليد و انتقال نيرو را تشكيل مي‌دهند.

و به همين منظور جهت بهره‌برداري صحيح و اصولي و نمونه‌گيري از وضعيت پستهاي فشار قوي در حال بهره برداري در مدت تمام 24 ساعت، ثبت ارقام و آمار به طور مدون در هر ساعت از مقدار با راكتيو و راكتور، ولتاژ و جريان ترانسفورماتورهاي قدرت، و ترانسهاي كمكي و همچنين خطوط تغذيه كننده پست و فيدرهاي خروجي به عنوان قسمتي از دستور كار روزانه اپراتور پست مي‌باشد.

به جهت اينكه از موقعيت كار پست در شرايط نرمال علاوه بر بالا بردن طول عمر در دستگاهها و تجهيزات نصب شده، و دادن اطلاعات لازم براي برنامه ريزي واحدهاي تعميراتي، اپراتور ميتوان با كنترل مداوم ولتاژ و فركانس نرمال و همچنين دماي سيم پيچهاي ترانسفورماتورها و دماي روغن خنك كننده و نيز نظارت و كنترل بر ساير قسمتهاي پست، بهترين راندمان و اقتصادي‌ترين شرايط كار را براي ايستگاه تحت كنترل خود را فراهم آورده و ايمن ترين وضعيت برق رساني را بدون وقفه‌اي در قطع برق مشتركين در ايستگاه را داشته باشد.

به همين لحاظ براي ايجاد كنترل مطمئن فرمهاي آماري كه برگ آن براي 24 ساعت به صورت يك جدول منظم جهت ثبت گزارش بهره برداري تنظيم گرديده و توسط واحد بهره برداري در اختيار اپراتور قرار داد مي‌شود. كه هر ساعت ارقام و آمار و اطلاعات مشروحه زير را با قرائت صحيح سيستمهاي ميترينگ ثبت گردد.

الف ) گزارش وضعيت خطوط تغذيه كننده ايستگاه (خطوط ورودي)

1 ـ ولتاژ هر سه فاز خط  R – S- T ثبت گردد.

2 ـ آمپر هر سه فاز R – S- T ثبت گردد.

3ـ با راكتيو خط MW

4ـ بار راكتيو خط Mvar.

به تعداد خطوط تغذيه كننده ستون مربوط به قسمت ارقام براي هر ايستگاه در نظر گرفته شده است.

ب ) گزارش وضعيت ترانسفورماتورها (ترانسهاي قدرت و ترانسهاي كمكي و زمين)

1ـ ولتاژ خروجي ترانسفورماتورهاي قدرت (طرف فشار ضعيف)

2 ـ جريان خروجي ترانسفورماتورهاي قدرت (طرف فشار ضعيف)

3ـ با راكتيو ترانس‌ها MW

4ـ بار راكتيو ترانسها Mvar.

5ـ وضعيت تاپ چنجر

6ـ شماره كنتوروتپ

7ـ دماي روغن

8ـ دماي سيم پيچها

9 ـ دماي ترانس زمين

10 ـ دماي ترانس

 ج ) ثبت گزارش وضعيت ترانسهاي كمكي

1ـ ولتاژ خروجي ترانس

2ـ جريان هر سه فاز قسمت فشار ضعيف

3ـ با راكتيو

4ـ بار راكتيو

5ـ وضعيت تپ چنجر

6ـ شماره كنتور تپ چنجر

7ـ دماي روغن

8ـ دماي سيم پيچ

د ) ثبت گزارش وضعيت فيدرهاي خروجي پست:

1ـ ولتاژ خط

2ـ جريان هر سه فاز خط

3ـ باراكتيو

4ـ بار راكتيو

به تعداد فيدرهاي خروجي پست مشخصات هر خط در رديف جدول تنظيم گرديد.

و ) ثبت وضعيت سيستم جريان DC (جريان مستقيم)

1 ـ ولتاژ باطري شارژر 127 ولت

2ـ ولتاژ تغذيه كمكي DC = 48 ولت

هـ ) هواي فشرده فشار كم kg / cm²

هواي فشرده فشار زياد kg / cm²

ي ) ديزل اضطراري:

1ـ ولتاژ خروجي ژنراتور اضطراري

2 ـ جريان

3 ـ فركانس

4 ـ فشار روغن ديزل

محاسبات انرژي‌ـ ثبت ارقام نيرو (اكتيو و راكتيو)

مقدمه:

اندازه‌گيري مقدار انرژي الكتريكي مصرفي و يا خريداري شده از سيستمهاي ديگر قسمت مهمي از محاسبات را در بهره‌برداري از سيستم‌هاي توليد و انتقال نيرو تشكيل مي‌دهد.

انرژي تحويلي به مشتركين بايستي مرتباً اندازه‌گيري شده و بهاي آن در يا گردد، همچنين مقدار تبادل آن بر روي خطوط انتقال نيرو جهت اطمينان از اجراي كامل، موافقت نامه‌هايي كه قبلاً تهيه مي‌گردد لازم است.

انرژي اندازه‌گيري شده توسط وات ساعت مترها معمولاً بين دو فاصله زماني مشخص و تعيين مي‌شود. طرز كار بدين صورت است كه تفاضل ارقام خوانده شده از كنتور  در حال حاضر و مقدار قبلي به طور مثال (24 ساعت قبل) را بدست آورده و در ضريب مخصوص دستگاه اندازه‌گيري ضريب مينائيم در پستهاي فشار قوي قرائت و ثبت ارقام نيرو كنتور راكتيو و راكتيو بر روي نقاط فرزي بين دو، سيستم نصب مي‌شوند. كه در هر 24 ساعت يكبار و معمولاً در پايان ساعت 24 در جدول مربوط ثبت مي‌نمايند. كه كنتورهاي براي كليه ترانسهاي قدرت و خطوط خروجي نصب گرديده به طور مثال ارقام يك كنتور:

نحوه كد گذاري تجهيزات در پستها:

علائم و شماره گذاري در دياگرام‌هاي شبكه برق:

اسامي ايستگاهها: اسامي ايستگاهها كه در طرحها و فرمها و دياگرامها عملياتي بكار برده مي‌شوند.

شامل اصطلاح، نوع و يا مخفف نام هايي است كه توسط واحد مركزي وزارت نيرو مطابق با استاندارد تعيين و تصويب شده است.

مركز ديسپاچينگ ملي در نقشه‌هايي كه از شبكه برق ارائه مي‌دهد مقررات تصويب شده‌اي را بكار مي‌برد كه در واقع مقررات استاندارد شده وزارت نيرو